روشهای جلوگیری و مقابله با اضطراب امتحان

تحصیلات، بخش مهمی از زندگی نوجوان را تشکیل می دهد. سالهای بحرانی که در مدارس راهنمائی و دبیرستانها طی می شود، سالهای گذر از دوران کودکی به بزرگسالی هستند. داشتن عملکرد خوب در مدرسه می تواند نوید بخش موفقیت در زندگی آینده باشد. اما اگر نوجوان دچار مشکلاتی شود، ممکن است در آینده درهای زیادی به روی او بسته شود. یکی از این مشکلات تحصیلی اضطراب امتحان است . در ادامه این یادداشت توضیحاتی در مورد این مشکل رایج نوجوانی، ارائه می شود :

اضطراب امتحان یا پاسخ عصبی؟

اکثر دانش آموزان در اثر مواجه شدن با امتحان دچار پاسخ عصبی – هیجانی و یا اضطراب امتحان می شوند . تصورات و باورهای منفی که در مورد این واکنش هیجانی وجود دارد، این است که باعث می شود نوجوان کارکرد ضعیفی در امتحان ارائه داده و کنترل خود را از دست دهد. اما این اضطراب، به واقع می تواند باعث ایجاد واکنش های مثبت در نوجوان شود. زیرا این احساس کوتاه مدت بوده و تنها در طی امتحان رخ می دهد و می تواند باعث شود دانش آموز عملکرد خوبی در امتحان داشته باشد و در اثر این اضطراب تمام توانایی و استعداد خود را در فرآیند امتحان نشان دهد .

اضطراب همیشه مخرب و آسیب زا نیست بلکه گاهی اوقات می تواند باعث ایجاد واکنش های مثبت در نوجوان شود

بنابراین اولیا و مربیان نوجوانان دانش آموز باید به این نکته توجه داشته باشند که این واکنش (اضطراب) در میان همه دانش آموزان با شدت و حِدّت متفاوت وجود دارد اما مهم آن است که آنها را به تدریج برای مواجه شدن با آن امتحان آماده کنند. در ادامه نکاتی کلی ارائه می گردد که رعایت آن می تواند در کاهش دادن احساس اضطراب امتحان موثر باشد :

- دانش آموزان (به خصوص نوجوانان) را ناگهان با موقعیت امتحان مواجه نکنید بلکه بهتر است پیشاپیش در مورد گرفتن امتحان، صحبت کرده و حتی توضیحات مختصری در مورد نحوه و شکل امتحان به آنان ارائه دهید .

- به معلمان و حتی والدین نوجوانان توصیه می شود که توضیحاتی در مورد اضطراب امتحان و راههای رویارویی با آن، به دانش آموزان ارائه دهند، این اقدام باعث می شود نوجوان احساس نکند که در تجربه این موقعیت تنهاست و دیگر افراد با چنین مشکلی مواجه نمی شوند .

سازمان بسیج دانش آموزی

- به معلمان توصیه می شود موقعیتهایی را فراهم آورند تا نوجوانان گروهبندی شده و برای امتحان درس بخوانند، قرار گرفتن در موقعیت گروهی به آنان فرصت می دهد تا در مورد احساسات و هیجانات خود صحبت کرده و تخلیه هیجانی شوند . والدین باید نوجوان خود را تشویق کنند که در شب قبل از امتحان به اندازه کافی بخوابند. خواب کافی تاثیرات مثبتی بر عملکرد آنها در جلسه امتحان دارد .

- به تغذیه دانش آموزان قبل از امتحان توجه ویژه ای داشته باشید. غذاهای چرب، خیلی شیرین، کافئین دار و... مناسب عملکرد مغز نیست. بنابراین قبل از شروع امتحان دانش آموزان باید از وعده های غذایی سبک و مقوی بهره ببرند .

توصیه به دانش آموزان نوجوان

برای موفقیت در امتحان مرور دروس گذشته، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا به این نکات توجه کنید :

- در هفته های پیش از شروع امتحان، برنامه ای منظم برای مرور دروس مختلف خود، تنظیم کنید. این برنامه ریزی به شما کمک می کند بدون استرس و هیجان شدید، تمام موضوعات درسی خود را پوشش داده و به تسلط کامل دست یابید .

- در دقایق پیش از امتحان، از مرور شتابزده مطالب خودداری کنید. بنابراین در ساعات پیش از امتحان به اندازه کافی بخوابید، آرامش خود را حفظ کنید و بیهوده به خود و اطرافیانتان اضطراب وارد نکنید .

- در مورد مشکلات درسی که دارید با معلم و دانش آموزان زرنگ کلاس صحبت کنید و آنها را رفع کنید .

در ساعات پیش از امتحان به اندازه کافی بخوابید، آرامش خود را حفظ کنید و بیهوده به خود و اطرافیانتان اضطراب وارد نکنید

- بین دوره های مرور خود (در روزهای پیش از امتحان) وقفه ایجاد کنید (بعد از هر 45 دقیقه مطالعه، 15 دقیقه استراحت کنید) این وقفه مانند تلنگری به مغز است که باعث می شود مطالب بهتر در مغز شما طبقه بندی شود .

حرکات کششی، تنفس هوای تازه، تمرینات آرامش ورزی (ریلکسیشن) به یادگیری بهتر شما کمک می کند .

نکاتی که در طول امتحان باید مورد توجه قرار گیرد

- حداقل نیم ساعت قبل از شروع امتحان، خود را به جلسه امتحان برسانید. در ضمن از مرور مطالب چند دقیقه قبل از امتحان خودداری کنید چرا که سطح اضطراب شما را بالا می برد .

- قبل از شروع امتحان نفس عمیقی بکشید . اگر اضطرابتان روبه افزایش بود این کار را ادامه دهید تا سطح اضطرابتان کاهش یابد. هوا را از بینی گرفته (دم) و از دهان خارج کنید (بازدم ).

- اول سؤالات برگه امتحان را مرور سطحی بکنید و بعد به ترتیت آمادگی تان، به آنها پاسخ دهید .

- برای پاسخ دادن به هر سؤالی، تمام تلاش خود را بکنید و بی دقت از روی سؤالات عبور نکنید .

- زیر لغات کلیدی هر سؤال خط بکشید. اگر منظور سؤال را متوجه نشدید آن را مجدداً بخوانید و یا از معلم خود راهنمایی بگیرید .

- بعد از اینکه سئوالات را پاسخ دادید، تمام پاسخهایتان را مرور کنید. این مرحله بسیار مهم است چرا که باعث می شود سئوالات پاسخ داده نشده که از دید شما پنهان مانده، مرور شود و یا اگر پاسخ اشتباهی به سئوالات داده اید، آنها را اصلاح کنید .

بعد از امتحان

برخی از دانش آموزان سعی می کنند بعد از امتحان، آنچه را که رخ داده فراموش کنند و اصلاً توجهی به پاسخهایی که داده اند ندارند و یا نمی خواهند مجدداً با اضطراب گذشته خود مواجه شوند. این نحوه عملکرد اصلاً درست نیست. زیرا این دانش آموزان مجدداً ناچارند با موقعیت امتحان مواجه شوند بنابراین مرور و یا یادگیری مهارتهای سازگاری در جلسه امتحان بسیار حائز اهمیت است. از طرف دیگر مرور پاسخهای امتحانی به دانش آموز کمک می کند تا به نحوه ی عملکرد خود در امتحان پی ببرد. گاهی اوقات در فرآیند تصحیح برگه های امتحانی، معلمان دچار اشتباه می شوند، لذا آگاهی دانش آموز از عملکرد شان در امتحان باعث می شود که حقی از او ضایع نشده و اشتباهات احتمالی در فرآیند تصحیح را رفع نماید .